Połączenia kości
Kości są tu połączone przy pomocy tkanki łącznej.
Przykłady:
- Ciemiączka u noworodka.
- Szwy czaszki.
Do więzozrostów zaliczyć można sposób mocowania korzeni zęba w zębodole, nazwany – wklinowanie.
Jest to połącznie kości przy pomocy tkanki chrzęstnej (szklistej lub włóknistej).
Przykłady:
- Krążki międzykręgowe.
- Spojenie łonowe (między kośćmi łonowymi).
Powstają w wyniku mineralizacji (zwapnienia) więzozrostów i chrząstkozrostów. Pozbawione są jakiejkolwiek ruchomości (natomiast w przypadku więzozrostów i kościozrostów możliwe są bardzo niewielkie ruchy kości względem siebie).
Przykłady:
- Kość krzyżowa, powstająca w wyniku zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych.
Połączenia półścisłe to inaczej stawy płaskie. Umożliwiają niewielkie ruchy kości względem siebie.
Przykłady:
- Połączenia pomiędzy powierzchniami stawowymi górnymi i dolnymi kręgów. Są to stawy międzykręgowe.
Staw jest ruchomym połączeniem dwóch lub większej liczby kości. Wyróżniamy w nim składniki stałe i niestałe.
- Powierzchnie stawowe.
- Jama stawowa: włosowata szczelina wypełniona mazią. Znajduje się pomiędzy powierzchniami stawowymi. Objęta od zewnątrz torebką stawową.
- Torebka stawowa: błona łącząca końce kości należących do stawu i oddziela staw od otoczenia. Torebka stawowa składa się z dwóch błon.
- Błona włóknista (zewnętrzna, mocniejsza, utrzymuje końce kości w prawidłowym położeniu względem siebie).
- Błona maziowa (wewnętrzna, cienka, wydziela maź stawową, która wypełnia jamę stawową i zwilża przy tym powierzchnie stawowe. Powoduje to zmniejszenia tarcia podczas ruchu stawu).
- Więzadła stawowe: pasma tkanki łącznej. Wzmacniają torebkę stawową i hamują zbyt rozległe ruchy stawu. Chroni to staw przed zwichnięciem.
- Obrąbki stawowe: pasma chrząstki włóknistej. Przyczepiają się do brzegu panewki (na przykład w stawie biodrowym i w stawie ramiennym) i w ten sposób ją pogłębiają. Stanowią rodzaj “kołnierza” panewki, dodatkowo stabilizując staw.
- Krążki stawowe i łąkotki stawowe: płytki chrząstki włóknistej. Znajdują się w jamie stawowej. Krążki stawowe rozdzielają jamę stawową całkowicie, a łąkotki częściowo.
Kryteria podziału stawów:
Stawy można podzielić ze względu na:
- Stawy proste. Składają się z dwóch kości (dwóch powierzchni stawowych. Jedna kość – jedna powierzchnia stawowa).
- Stawy złożone. Składają się z więcej niż dwóch kości (więcej niż dwóch powierzchni stawowych). Na przykład staw łokciowy.
Liczbę osi ruchu i ukształtowanie powierzchni stawowych (ta sekcja zawiera też rodzaje ruchów stawu)
Ruchy: zginanie i prostowanie.
Przykłady: stawy międzypaliczkowe.
Ruchy: rotacja.
Przykłady: Staw szczytowo-obrotowy (pomiędzy kręgiem C1 i C2). Część ramienno-łokciowa stawu łokciowego.
Uwaga! Staw szczytowo-obrotowy w części źródeł klasyfikowany jest jako staw śrubowy.
Ruchy: Przywodzenie i odwodzenie. Przeciwstawienie i odprowadzenie.
Przykłady: Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.
Ruchy: Zginanie i prostowanie. Przywodzenie i odwodzenie.
Przykłady: Staw bliższy ręki (staw promieniowo nadgarstkowy = połączenie przedramienia z nadgarstkiem).
Ruchy: Zginanie i prostowanie. Także zginanie do boku (w ograniczonym zakresie).
Przykłady: Staw szczytowo-potyliczny.
Ruchy: Zginanie i prostowanie. Odwodzenie i przywodzenie. Rotacja. Obwodzenie.
Przykłady: Staw ramienny.
Ruchy: Zginanie i prostowanie. Odwodzenie i przywodzenie. Rotacja. Obwodzenie.
Przykłady: Staw biodrowy.
Odcinek szyjny kręgosłupa
Szyjny odcinek kręgosłupa składa się z 7 kręgów (C1, C2, C3, C4, C5, C6 i C7). Kręgi C1, C2 i C7 to kręgi nietypowe (mają odmienną budowę). Pozostałe kręgi (od C3 do C6) to kręgi typowe (nie różnią się między sobą budową).
Typowy kręg szyjny zawiera następujące struktury:
- Zawiera haki trzonu, które znajdują się po bokach trzonu. Są charakterystyczne jedynie dla kręgów szyjnych oraz dla pierwszego kręgu piersiowego.
- Ma przekrój zbliżony do prostokątnego.
Zawiera:
- Nasadę łuku kręgu
- Blaszkę łuku kręgu
- Wyrostki poprzeczne (prawy i lewy) zaopatrzone w otwory wyrostków poprzecznych. oraz w bruzdę nerwu rdzeniowego na swej górnej powierzchni. Otwory wyrostków poprzecznych występują jedynie w kręgach szyjnych (wszystkich). Przebiega przez nie między innymi tętnica kręgowa.
- Wyrostki stawowe górne wraz z powierzchniami stawowymi. Są niezbędne do połączenia kręgów pomiędzy sobą.
- Wyrostki stawowe dolne wraz z powierzchniami stawowymi. Są niezbędne do połączenia kręgów pomiędzy sobą.
- Wyrostek kolczysty o rozdwojonym końcu.
Za wyjątkiem wyrostka kolczystego wszystkie powyższe struktury są parzyste (prawe i lewe).
Znajduje się pomiędzy trzonem i łukiem, ma trójkątny kształt.
Nie posiada:
- Trzonu
- Wyrostka kolczystego
- Wyrostków stawowych górnych i dolnych (posiada natomiast powierzchnie stawowe górne i dolne).
Zawiera:
- Łuk przedni zaopatrzony w dołek zęba i powierzchnię stawową dla zęba kręgu obrotowego. Łuk przedni posiada też guzek przedni.
- Łuk tylny zaopatrzony jest w guzek tylny.
- Części boczne pomiędzy łukami. Na częściach bocznych występują powierzchnie stawowe górne i dolne, do połączenia z czaszką i z kręgiem C2.
- Otwór kręgowy znajdujący się pomiędzy powyższymi łukami.
- Wyrostki poprzeczne zbliżone budową do tej opisanej w przypadku kręgów szyjnych typowych.
Nie posiada:
- Wyrostków stawowych górnych (posiada natomiast powierzchnie stawowe górne).
Zawiera:
- Ząb odchodzący od trzonu ku górze. Zawiera powierzchnie stawowe: przednią i tylną. Przednia łączy się z dołkiem zęba kręgu C1.
- Wcięcie kręgowe dolne.
- Struktury opisane w przypadku kręgów szyjnych typowych (oprócz wyrostków stawowych górnych. Wyrostki stawowe dolne są obecne).
Bardzo podobny do typowych kręgów szyjnych.
- Najważniejsza różnica: wyrostek kolczysty jest tu nierozdwojony.
- Wyrostek kolczysty jest też większy i grubszy niż w pozostałych kręgach szyjnych; wyraźnie wyczuwalny przez skórę.
- Ponadto, wyrostki poprzeczne zaopatrzone są w guzek przedni i guzek tylny.
Odcinek piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa
- Zawiera 12 kręgów (Th1-Th12)
- Nietypowe kręgi piersiowe to: Th1, Th9, Th11, Th12 (pierwszy, dziewiąty, jedenasty i dwunasty).
- Zawiera pięć kręgów (L1-L5)
- Kręg L5 łączy się z kością krzyżową w taki sam sposób, w jaki łączą się między sobą kręgi leżące wyżej:
- Pomiędzy dolną powierzchnią trzonu kręgu L5 a podstawą kości krzyżowej (powstałej głównie z pierwszego kręgu krzyżowego) znajduje się krążek międzykręgowy.
- Powierzchnie stawowe dolne kręgu L5 łączą się stawowo z wyrostkami stawowymi górnymi podstawy kości krzyżowej.
Odcinek krzyżowy i guziczny kręgosłupa
Odcinek krzyżowy kręgosłupa powstaje z 5 kręgów krzyżowych (S1-S5), które u dorosłego człowieka zrośnięte są kościozrostami w kość krzyżową.
Odcinek guziczny kręgosłupa składa się ze zmiennej ilości kręgów guzicznych (3-5, bardzo często 4 kręgi.)
Kręgi guziczne są ze sobą zrośnięte w kość guziczną.
Pierwszy kręg guziczny zawiera wyrostki stawowe do połączenia z kością krzyżową. Pozostałe kręgi guziczne zawierają tylko trzony.
Więzadła kręgosłupa
- Więzadła podłużne przednie i tylne: Przebiegają na trzonach kręgowych.
- Więzadła żółte: łączą łuki kręgów.
- Więzadła międzypoprzeczne: łączą wyrostki poprzeczne.
- Więzadła międzykolcowe: łączą wyrostki kolczyste.
Krzywizny kręgosłupa
W częściach szyjnej i lędźwiowej występują wygięcia skierowane do przodu, zwane lordozami.
W części piersiowej i krzyżowej występują wygięcia skierowane do tyłu – są to kifozy.
Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa zwiększają jego elastyczność oraz pełnią funkcję amortyzującą.
Skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej (skrzywienia boczne) określane są jako skoliozy i traktowane są jako skrzywienia patologiczne. Patologią są też nadmierne kifozy i lordozy.