Wątroba
Wątroba znajduje się w jamie brzusznej, w części nadokrężniczej, wewnątrzotrzewnowo. Zajmuje okolice: podżebrową prawą (głównie) oraz nadbrzusze. Niewielka część wątroby zajmuje też okolicę podżebrową lewą.
- Płat prawy (największy)
- Płat lewy
- Płat czworoboczny
- Płat ogoniasty
W budowie wątroby wyróżnia się też 8 segmentów, których podział związany jest z rozgałęzieniami naczyń krwionośnych i dróg żółciowych. Podział na segmenty nie koreluje z podziałem na płaty.
Do przedniej części wątroby przymocowane są:
- Więzadło obłe wątroby
- Więzadło sierpowate wątroby
- Więzadło żylne wątroby
- Więzadło wieńcowe wątroby
Więzadło obłe wątroby powstaje w wyniku zarośnięcia żyły pępowinowej (pępkowej). W okresie płodowym taka żyła prowadzi krew z łożyska matki do żyły wrotnej płodu.
Więzadło wieńcowe wątroby łączy wątrobę z przeponą.
Do tylnej części wątroby przymocowane są kolejne dwa więzadła:
- Więzadło wątrobowo-dwunastnicze
- Więzadło wątrobowo-żołądkowe
Te dwa więzadła należą do sieci mniejszej.
Pole nagie wątroby: część wątroby, która nie jest pokryta otrzewną.
Jest to miejsce, w którym do wątroby wnikają/wychodzą naczynia krwionośne, przewody żółciowe i nerwy:
- Tętnica wątrobowa właściwa
- Żyła wrotna
- Przewód wątrobowy wspólny
Ta część unaczynienia doprowadza do wątroby krew natlenowaną.
Kolejność przepływu krwi
- Tętnica wątrobowa właściwa: dostarcza krew do wątroby będąca kontynuacją tętnicy wątrobowej wspólnej. Przebiega w sieci mniejszej.
- Żyły wątrobowe. Odbierają krew z wątroby. Najczęściej są 3 takie żyły.
Bardzo ważne, żeby nie pomylić żył wątrobowych z żyłą wrotną!
Ta część unaczynienia doprowadza do wątroby krew odtlenowaną pochodzącą z żołądka, jelit i śledziony. Jest to zatem krew bogata w składniki odżywcze.
Kolejność przepływu krwi:
- Żyła wrotna wątroby. Dostarcza do wątroby krew z żołądka, jelit i śledziony. Powstaje z:
- połączenia żyły krezkowej górnej i żyły śledzionowej. Do tych żył uchodzą też:
- żyły żołądka
- żyły dwunastnicy
- żyły trzustki
- połączenia żyły krezkowej górnej i żyły śledzionowej. Do tych żył uchodzą też:
- Żyły wątrobowe. Zbierają krew z wątroby. Są to te same naczynia, co w przypadku unaczynienia odżywczego.
Proszę zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku układu wrotnego wątroby krew jest zarówno dostarczana jak i odbierana żyłami.
- Żółć wytwarzana jest w wątrobie, przez hepatocyty.
- Następnie, żółć jest zbierana przez: kanaliki żółciowe włosowate. Łączą się one w przewodziki międzyzrazikowe, a te z kolei łączą się w przewodziki żółciowe.
- Przewodziki żółciowe tworzą przewód wątrobowy prawy i przewód wątrobowy lewy.
- We wrotach wątroby, oba przewody wątrobowe łączą się w przewód wątrobowy wspólny.
- Do przewodu wątrobowego wspólnego dołącza się przewód pęcherzykowy (biegnący z pęcherzyka żółciowego).
- Z przewodu wątrobowego wspólnego i przewodu pęcherzykowego powstaje przewód żółciowy wspólny. Biegnie on w więzadle wątrobowo-dwunastniczym.
- Przewód żółciowy wspólny uchodzi do dwunastnicy poprzez brodawkę większą dwunastnicy.
Do przewodu żółciowego wspólnego uchodzi też przewód trzustkowy. Ujście znajduje się w bańce żółciowo-trzustkowej (inaczej: bańce wątrobowo-trzustkowej). Bańka żółciowo-trzustkowa jest końcowym odcinkiem przewodu żółciowego wspólnego.
Znajduje się na dolnej powierzchni prawego płata wątroby. Częściowo pokryty otrzewną (otrzewna nie występuje w miejscu, gdzie pęcherzyk żółciowy przymocowany jest do wątroby).
Części pęcherzyka żółciowego to:
- Dno
- Trzon
- Szyjka
Szyjka przechodzi w wyżej omówiony przewód pęcherzykowy.
Trzustka
Znajduje się w nadbrzuszu i w lewym dole podżebrowym. Położona jest (wtórnie) zewnątrzotrzewnowo za wyjątkiem ogona trzustki leżącego wewnątrzotrzewnowo. Przebiega poprzecznie do tylnej powierzchni żołądka. Pomiędzy trzustką a żołądkiem znajduje się torba sieciowa.
Główne części trzustki w kolejności od strony prawej do lewej to:
- Głowa trzustki
- Wyrostek haczykowaty
- Szyjka trzustki
- Trzon trzustki
- Ogon trzustki
Głowa trzustki otoczona jest przez dwunastnicę. Wyrostek haczykowaty jest częścią głowy trzustki.
Ponadto, trzustka posiada:
- Przewód trzustkowy
- Przewód trzustkowy dodatkowy
Przewód trzustkowy łączy się z przewodem żółciowym wspólnym, który z kolei uchodzi do dwunastnicy poprzez brodawkę większą dwunastnicy.
Przewód trzustkowy dodatkowy uchodzi do dwunastnicy najczęściej samodzielnie, poprzez brodawkę mniejszą dwunastnicy.
Obydwa przewody zbierają sok trzustkowy i dostarczają go do dwunastnicy.
Bardzo ważne jest, żeby nie pomylić soku trzustkowego z insuliną i glukagonem. Hormony związane są z funkcją wewnątrzwydzielniczą trzustki i NIE SĄ dostarczane przez przewody trzustkowe. Wydzielanie soku trzustkowego należy do funkcji zewnątrzwydzielniczej.
Tętnice:
- Gałęzie trzustkowe tętnicy śledzionowej
- Tętnica trzustkowo-dwunastnicza górna
- Tętnica trzustkowo-dwunastnicza dolna
Żyły. Krew odbierana jest przez:
- Żyłę śledzionową
- Żyłę krezkową górną
- Żyłę wrotną
Jelito cienkie
Dwunastnica zlokalizowana jest w nadbrzuszu i w śródbrzuszu (okolicy pępkowej). Jest to pierwsza i najkrótsza (ok 25 cm) część jelita cienkiego. Położona głównie zewnątrzotrzewnowo.
Dwunastnica składa się z 4 części, kolejno od żołądka:
- Część górna (opuszka)
- Część zstępująca
- Część dolna
- Część wstępująca
Części dwunastnicy układają się w kształt zbliżony do litery “C”. “Wnętrze” tego kształtu obejmuje głowę trzustki.
Część górna dwunastnicy rozpoczyna się za częścią odźwiernikową żołądka.
W części zstępującej znajduje się omawiane wcześniej brodawki dwunastnicy, większa i mniejsza. Tutaj zatem uchodzi żółć i sok trzustkowy.
Cześć wstępująca łączy się z jelitem czczym.
Pierwszy fragment (3 cm) części górnej położony jest wewnątrzotrzewnowo, odwrotnie niż reszta dwunastnicy.
Tętnice:
- Tętnica trzustkowo-dwunastnica górna przednia
- Tętnica trzustkowo-dwunastnica górna tylna
- Tętnica trzustkowo-dwunastnicza dolna
Dwie pierwsze z powyższych tętnic to gałęzie tętnicy żołądkowo-dwunastniczej. Natomiast tętnica trzustkowo-dwunastnicza dolna to gałąź tętnicy krezkowej górnej.
Żyły:
- Krew odbierana jest przez żyłę wrotną wątroby.
Jelito czcze jest drugim odcinkiem jelita cienkiego, a jelito kręte jest odcinkiem trzecim. Obydwa odcinki położone są wewnątrzotrzewnowo.
Obydwa odcinki przymocowane są do tylnej ściany jamy brzusznej przy pomocy krezki*.
Nie istnieje wyraźna granica pomiędzy jelitem czczym i krętym. Jelito czcze ma nieco większy przekrój i grubsze ściany.
Jelito czcze = 2/5 długości jelita cienkiego. Jelito kręte = pozostałe 3/5 długości.
Jelito kręte uchodzi do jelita ślepego (czyli do kątnicy będącej już częścią jelita grubego) poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą.
* W tym przypadku termin “krezka” jest wystarczający, ewentualnie można doprecyzować: krezka jelita cienkiego.
Tętnice:
- Gałęzie tętnicy krezkowej górnej.
Żyły:
- Żyła krezkowa górna.
Jelito grube
Jelito ślepe = kątnica.
Początkowy odcinek jelita grubego. Leży w prawym dole biodrowym. Długość: ok 7 cm.
Jelito ślepe nie posiada krezki (choć często pokryte jest otrzewną).
Uchodzi tu jelito kręte poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą.
Od kątnicy odchodzi wyrostek robaczkowy, zamocowany na krezce wyrostka robaczkowego. Wyrostek robaczkowy może przyjmować różne położenia.
Drugi odcinek jelita grubego. Położony wtórnie zewnątrzotrzewnowo. Długość: ok. 16-20 cm.
W pobliżu wątroby tworzy zgięcie prawe okrężnicy (po czym przechodzi w okrężnicę poprzeczną).
Trzeci odcinek jelita grubego, długość ok. 40-50 cm.
Położony wewnątrzotrzewnowo, posiada krezkę okrężnicy poprzecznej.
W pobliżu śledziony tworzy zgięcie lewe okrężnicy.
Część wstępująca okrężnicy zawiera zgięcie prawe.
Część poprzeczna okrężnicy zawiera zgięcie lewe.
Zgięcie prawe oznacza, że znajduje się po prawej stronie ciała. Podobnie: zgięcie lewe znajduje się po lewej stronie ciała.
Czwarty odcinek jelita grubego. Długość ok. 22-30 cm.
Położony wtórnie zewnątrzotrzewnowo.
Rozciąga się od zgięcia lewego okrężnicy do grzebienia biodrowego (który jest częścią kości biodrowej, która z kolei należy do kości miednicznej).
Piąty odcinek jelita grubego. Długość: ok 30-40 cm.
Położony wewnątrzotrzewnowo, posiada krezkę okrężnicy esowatej. Krezka mocuje okrężnicę esowatą do tylnej ściany jamy miednicy.
Odbytnica położona jest zewnątrzotrzewnowo.
Zawiera:
- Bańkę odbytnicy
- Kanał odbytu
Położenie odbytnicy stabilizowane jest przez mięsień dźwigacz odbytu.
Tętnice:
Gałęzie:
- Tętnica krętniczo-okrężnicza
- Tętnica okrężnicza prawa
- Tętnica okrężnicza środkowa
Gałęzie:
- Tętnica okrężnicza lewa
- Tętnice esicze
Gałęzie:
- Tętnice odbytnicze: środkowa i dolna
Żyły:
- Żyły odbytnicze: górna, środkowa i dolna
Śledziona
Śledziona zlokalizowana jest w lewym podżebrzu. Wielkość zaciśniętej pięści.
Położona wewnątrzotrzewnowo. Połączona z żołądkiem i lewą nerką przez elementy sieci większej:
- więzadło żołądkowo-śledzionowe
- więzadło śledzionowo-nerkowe
Śledziona przylega do przepony.
Śledziona wyposażona jest w torebkę zbudowaną z elastycznej tkanki łącznej. Obecność torebki wspomaga uwolnienie zgromadzonej w śledzionie krwi do krwiobiegu.
Śledziona posiada wnękę śledziony (rodzaj zagłębienia) na swej powierzchni trzewnej. W tej wnęce rozgałęziają się naczynia krwionośne.
Tętnice:
- Tętnica śledzionowa.
We wnęce śledziony tętnica śledzionowa dzieli się na pięć gałęzi.
Żyły:
- Żyła śledzionowa.
Naczynia jamy brzusznej
Część brzuszna aorty jest kontynuacją aorty zstępującej.
- Rozpoczyna się pod przeponą, na wysokości dwunastego kręgu piersiowego (Th12).
- Kończy się na wysokości czwartego kręgu lędźwiowego (L4). Rozdziela się tam na dwie tętnice biodrowe wspólne – lewą i prawą.
- Tętnice nadnerczowe środkowe
- Tętnice nerkowe
- Tętnice jajnikowe/tętnice jądrowe
- Pień trzewny
- Tętnica krezkowa górna
- Tętnica krezkowa dolna
Pień trzewny mierzy ok. 1 cm długości, po czym rozgałęzia się na: tętnicę żołądkową lewą, tętnicę wątrobową wspólną i tętnicę śledzionową.
Tętnica krezkowa górna rozgałęzia się na tętnicę trzustkowo-dwunastniczą dolną, oraz na kilka tętnic zaopatrujących różne odcinki jelit.
Tętnica krezkowa dolna rozgałęzia się na kilka tętnic, również zaopatrujących różne odcinki jelit.
Wszystkie gałęzie nieparzyste zaopatrują układ pokarmowy.
Wszystkie gałęzie ścienne aorty brzusznej są parzyste.
- Tętnica przeponowa dolna
- Tętnice lędźwiowe (4 pary)
Jest to główna żyła dolnej części ciała (pod przeponą).
- Rozpoczyna się na wysokości piątego kręgu lędźwiowego (L5). Zostaje uformowana z połączenia dwóch żył biodrowych wspólnych.
- Kończy się w prawym przedsionku serca.
Dopływy żyły głównej dolnej:
- Żyły wątrobowe
- Żyły nadnerczowe
- Żyły nerkowe
- Prawa żyła jajnikowa/jądrowa
Dopływami/gałęziami trzewnymi są też żyły biodrowe wspólne (prawa i lewa), cała żyła główna dolna powstaje właśnie z ich połączenia.
- Żyły przeponowe dolne
- Żyła lędźwiowa wstępująca