Odcinek szyjny kręgosłupa
Szyjny odcinek kręgosłupa składa się z 7 kręgów (C1, C2, C3, C4, C5, C6 i C7). Kręgi C1, C2 i C7 to kręgi nietypowe (mają odmienną budowę). Pozostałe kręgi (od C3 do C6) to kręgi typowe (nie różnią się między sobą budową).
Typowy kręg szyjny zawiera następujące struktury:
- Zawiera haki trzonu, które znajdują się po bokach trzonu. Są charakterystyczne jedynie dla kręgów szyjnych oraz dla pierwszego kręgu piersiowego.
- Ma przekrój zbliżony do prostokątnego.
Zawiera:
- Nasadę łuku kręgu
- Blaszkę łuku kręgu
- Wyrostki poprzeczne (prawy i lewy) zaopatrzone w otwory wyrostków poprzecznych. oraz w bruzdę nerwu rdzeniowego na swej górnej powierzchni. Otwory wyrostków poprzecznych występują jedynie w kręgach szyjnych (wszystkich). Przebiega przez nie między innymi tętnica kręgowa.
- Wyrostki stawowe górne wraz z powierzchniami stawowymi. Są niezbędne do połączenia kręgów pomiędzy sobą.
- Wyrostki stawowe dolne wraz z powierzchniami stawowymi. Są niezbędne do połączenia kręgów pomiędzy sobą.
- Wyrostek kolczysty o rozdwojonym końcu.
Za wyjątkiem wyrostka kolczystego wszystkie powyższe struktury są parzyste (prawe i lewe).
Znajduje się pomiędzy trzonem i łukiem, ma trójkątny kształt.
Nie posiada:
- Trzonu
- Wyrostka kolczystego
- Wyrostków stawowych górnych i dolnych (posiada natomiast powierzchnie stawowe górne i dolne).
Zawiera:
- Łuk przedni zaopatrzony w dołek zęba i powierzchnię stawową dla zęba kręgu obrotowego. Łuk przedni posiada też guzek przedni.
- Łuk tylny zaopatrzony jest w guzek tylny.
- Części boczne pomiędzy łukami. Na częściach bocznych występują powierzchnie stawowe górne i dolne, do połączenia z czaszką i z kręgiem C2.
- Otwór kręgowy znajdujący się pomiędzy powyższymi łukami.
- Wyrostki poprzeczne zbliżone budową do tej opisanej w przypadku kręgów szyjnych typowych.
Nie posiada:
- Wyrostków stawowych górnych (posiada natomiast powierzchnie stawowe górne).
Zawiera:
- Ząb odchodzący od trzonu ku górze. Zawiera powierzchnie stawowe: przednią i tylną. Przednia łączy się z dołkiem zęba kręgu C1.
- Wcięcie kręgowe dolne.
- Struktury opisane w przypadku kręgów szyjnych typowych (oprócz wyrostków stawowych górnych. Wyrostki stawowe dolne są obecne).
Bardzo podobny do typowych kręgów szyjnych.
- Najważniejsza różnica: wyrostek kolczysty jest tu nierozdwojony.
- Wyrostek kolczysty jest też większy i grubszy niż w pozostałych kręgach szyjnych; wyraźnie wyczuwalny przez skórę.
- Ponadto, wyrostki poprzeczne zaopatrzone są w guzek przedni i guzek tylny.
Kości czaszki
Składa się z łuski czołowej, części oczodołowych i z części nosowej. Tworzy przednią część sklepienia czaszki.
Biorą udział w tworzeniu sklepienia czaszki i jej części bocznych. Każda kość ciemieniowa zawiera:
- Dwie powierzchnie (wewnętrzną i zewnętrzną).
- Cztery brzegi (strzałkowy, potyliczny, łuskowy i czołowy).
- Cztery kąty (klinowy, potyliczny, sutkowy, czołowy).
Powierzchnia zewnętrzna zawiera wypukły guz ciemieniowy. Poniżej guza znajdują się dwie kresy skroniowe (górna i dolna).
- Składa się z części podstawnej, łuski potylicznej i części bocznych.
- Zawiera otwór wielki.
- Zawiera też kłykcie potyliczne, które zaopatrzone są w powierzchnie stawowe służące do połączenia tej kości (zatem i całej czaszki) z kręgosłupem (z pierwszym kręgiem szyjnym).
Składa się z części: łuskowej, sutkowej, bębenkowej i skalistej.
Zawiera narząd przedsionkowo-ślimakowy (czyli ucho – narząd słuchu). Dotyczy to elementów ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
- Składa się z trzonu i sześciu wyrostków: dwa skrzydła większe, dwa skrzydła mniejsze, dwa wyrostki skrzydłowate.
- Górna powierzchnia trzonu zawiera siodło tureckie (zagłębienie) i dół przysadki.
- Zawiera zatoki klinowe: prawą i lewą.
Zawiera:
- Blaszkę sitową
- Dwa błędniki, zawierające jamki kostne
- Blaszkę pionową, która tworzy część kostnej przegrody nosa.
Mózgoczaszka zapewnia ochronę mózgowia.
- Dwie kości nosowe
- Dwie kości łzowe
- Dwie małżowiny nosowe dolne
- Lemiesz
- Dwie szczęki (uwaga: lewa i prawa!)
- Żuchwa: zbudowana z trzonu i dwóch gałęzi (lewej i prawej).
- Dwie kości podniebienne: biorą udział w tworzeniu jamy nosowej, części podniebienia i dna oczodołu.
- Dwie kości jarzmowe
- Kość gnykowa
Twarzoczaszka zapewnia ochronę narządów zmysłów (wzrok, węch, smak). Otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych.
Twarzoczaszka zawiera elementy ruchome:
- Żuchwa
- Kość gnykowa (która nie ma połączenia z pozostałymi kośćmi czaszki.
Typy połączeń czaszki to:
Są to pozostałości chrzęstnej podstawy czaszki. Mają postać drobnych (ok 0,5 mm) włókien tkanki łącznej włóknistej.
- Chrząstkozrost skalisto-potyliczny
- Chrząstkozrost klinowo-skalisty
- Chrząstkozrost klinowo-potyliczny
- Chrząstkozrosty śródpotyliczne: dwa przednie i dwa tylne.
- Szew wieńcowy
- Szew strzałkowy
- Szew łuskowy
- Szew węgłowy
Większość kości czaszki połączonych jest przy pomocy szwów.
Inaczej wklinowanie. Szczególny rodzaj połączenia służący do zamocowania zębów w zębodołach.
Dotyczą zamocowania żuchwy. Żuchwa jest jedyną ruchomą kością czaszki.
Jest to staw pomiędzy głową żuchwy (główka stawu), a dołkiem stawowym i guzkiem stawowym kości skroniowej (panewka stawu).
Staw ten zawiera krążek stawowy zbudowany z chrząstki włóknistej (umożliwia lepsze dopasowanie składników stawu).
Staw skroniowo-żuchwowy umożliwia następujące ruchy:
- Podnoszenie i opuszczanie
- Wysuwanie i cofanie
- Obracanie boczne i obracanie przyśrodkowe
Jest to staw pomiędzy dołkami stawowymi górnymi pierwszego kręgu szyjnego (C1) a kłykciami potylicznymi kości potylicznej.
Umożliwia ruchy:
- Zginanie i prostowanie głowy (do przodu i do tyłu)
- Nieznaczne zgięcia boczne
Ciemiączka
Ciemiączko jest nieskostniałym połączeniem kości czaszki u noworodków i niemowląt.
Połączenie to ma postać błony zbudowanej z tkanki łącznej i łączy ze sobą trzy lub cztery pobliskie kości (na przykład kość potyliczną i obie kości ciemieniowe).
Ciemiączka mogą zarastać nawet do 18 miesiąca życia.
Obecność ciemiączek ułatwia dostosowanie kształtu głowy dziecka do kształtu kanału rodnego podczas porodu. U człowieka obwód głowy jest bardzo ściśle dopasowany do średnicy kanału rodnego.
Ciemiączko przednie. Znajduje się pomiędzy kośćmi czołowymi a kośćmi ciemieniowymi. UWAGA! u noworodków/niemowląt są parzyste (lewa i prawa) kości czołowe. Zrastają się one w jedną kość czołową przeważnie do 2. roku życia.
Ciemiączko tylne. Znajduje się pomiędzy kością potyliczną a kośćmi ciemieniowymi.
Ciemiączka boczne. Parzyste (lewe i prawe), niewielkie i zarastają najczęściej już w okresie płodowym (zatem u noworodków są już zarośnięte. Niekiedy wyróżnia się tu ciemiączka klinowe i ciemiączka sutkowe.