Przewodnik po zagadnieniach do ćwiczenia 5

Jama nosowa posiada ściany kostne utworzone głównie przez kości twarzoczaszki (nie dotyczy kości sitowej, która też buduje jamę nosową, ale należy do mózgoczaszki) oraz chrząstki pokryte błoną śluzową.

Ściany kostne zostały szczegółowo opisane w części dotyczącej ćwiczenia 2. Znajomość poszczególnych kości budujących jamę nosową nie obowiązuje do bieżącego kolokwium i wejściówek, ale proszę o nich pamiętać na egzaminie.

Małżowiny nosowe

Małżowiny nosowe to kostne wyrostki znajdujące się na bocznych ścianach jamy nosowej. Skierowane są ku dołowi i pokryte są błoną śluzową.

Są 3 małżowiny nosowe, a czasami 4:

1. Małżowina nosowa dolna
2. Małżowina nosowa środkowa
3. Małżowina nosowa górna
4. Małżowina nosowa najwyższa – jest niestała, często nie występuje

Przewody nosowe

Przewody nosowe to przestrzenie znajdujące się pomiędzy małżowinami nosowymi. W szczególności:

1. Przewód nosowy dolny znajduje się pod małżowiną dolną (graniczy więc także i z podniebieniem twardym).
2. Przewód nosowy środkowy: pomiędzy małżowiną środkową a dolną.
3. Przewód nosowy górny: pomiędzy małżowiną górną a środkową.

Ponadto, wyróżnia się kolejne dwa przewody, nazwane nieco inaczej:

1. Przewód nosowy wspólny: pomiędzy małżowinami (wszystkimi) a przegrodą jamy nosowej.
2. Przewód nosowo-gardłowy.
3. Zachyłek klinowo-sitowy: pomiędzy małżowiną nosową górną a ścianą górną jamy nosowej.

Okolice jamy nosowej

1. Okolica węchowa: Umożliwia percepcję zapachów. Obejmuje niewielki obszar małżowiny nosowej górnej i część przegrody nosa. Są tu zakończenia nerwów węchowych i gruczoły węchowe.
2. Okolica oddechowa: Pozostała część jamy nosowej wyposażona w nabłonek migawkowy. Ogrzewa, oczyszcza i nawilża powietrze.

---

W przewodach nosowych leżą miejsca połączeń jamy nosowej z zatokami przynosowymi oraz z przewodem nosowo-łzowym.

Połączenia są następujące:

1. Zachyłek klinowo-sitowy – zatoka klinowa
2. Przewód nosowy górny – komórki sitowe tylne
3. Przewód nosowy środkowy – zatoka szczękowa, zatoka czołowa, komórki sitowe przednie
4. Przewód nosowy dolny – przewód nosowo-łzowy*

*Jest to wyjątek: przewód nosowo-łzowy nie jest zatoką. Jest to przewód (ok. 15 mm długości i 4 mm średnicy), który łączy woreczek łzowy z jamą nosową.

---

Oczywiście, jama nosowa połączona jest też z jamą ustną i odcinki tego połączenia to, kolejno:

1. Jama nosowa
2. Nozdrza tylne
3. Część nosowa gardła
4. Część ustna gardła
5. Cieśń gardzieli
6. Jama ustna właściwa

Błona śluzowa przegrody nosa jest bogato unaczyniona. 80% wszystkich krwotoków z nosa pochodzi z przegrody.

Tętnice i żyły

1. Tętnica sitowa przednia i tętnica sitowa tylna. Są to gałęzie tętnicy ocznej.
2. Tętnica klinowo-podniebienna. Jest go gałąź tętnicy szczękowej.

W tym przypadku żyły są jednoimienne (nazywają się tak samo jak odpowiednie tętnice).

Unerwienie

1. Nerw oczny
2. Nerw szczękowy

Pamiętajmy, że powyższe nerwy to gałęzie nerwu trójdzielnego.

Jama nosowa wraz zatokami przynosowymi stanowi rezonator związany z powstawaniem i barwą głosu.

Nieprawidłowa budowa jamy nosowej (skrzywiona przegroda) i/lub niektóre wady wrodzone, na przykład rozszczep podniebienia lub zaburzenie jego czynności mogą prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego rezonatora.

Na przykład, w przypadku rozszczepu podniebienia lub jego urazów (nawet po wycięciu migdałków), a także zaburzeń czynnościowych (nerwice, brak kontroli słuchowej) może dojść do nadmiernego rezonansu nosowego i w konsekwencji do zniekształcenia części głosek (tych, gdzie wymagane jest zwarcie jamy ustnej i nosowej wraz z częścią nosową gardła).

Na barwę głosu wpływają też infekcje jamy nosowej i zatok, z tym że jest to oczywiście stan przejściowy (pod warunkiem pomyślnego i niepowikłanego wyleczenia infekcji).

Gardło rozpoczyna się za jamami: nosową i ustną. Kończy się przed krtanią i przełykiem. Gardło jest drogą transportu pokarmu do dalszych części układu pokarmowego oraz powietrza do/z układu oddechowego. Jest więc skrzyżowaniem dróg pokarmowych i oddechowych.

Zbudowane głównie z mięśni.

Części gardła:

Mięśnie gardła pomagają w transporcie kęsów pokarmu do przełyku.

Jest 6 mięśni w 2 grupach.

Tętnice:

1. Tętnica twarzowa
2. Tętnica językowa
3. Tętnica szczękowa

W gardle występują liczne zespolenia tętnic (anastomozy).

Żyły:

1. Żyła podniebienna zewnętrzna, która przekazuje krew do:
2. Splot gardłowy

Gardło unerwiane jest przez nerwowy splot gardłowy, który wywodzi się z 3 nerwów:

1. Nerw błędny (CN X)
2. Nerw językowo gardłowy (CN IX)
3. Nerw szczękowy (część nerwu żuchwowego).

Obszar w kształcie odwróconej piramidy. Jej podstawę (góra) stanowi podstawa czaszki. Wierzchołek (dół) znajduje się na kości gnykowej.

Znajdują się tu liczne węzły chłonne, które zbierają chłonkę z zatok przynosowych, jamy ustnej i części gardła.

Przestrzeń przygardłowa jest ważna ze względu na potencjalne procesy zapalne. Zapalenia tego obszaru mogą łatwo szerzyć się na przyległe obszary, w tym do jamy czaszki i do śródpiersia.

W jego skład wchodzą migdałki.

1. Migdałek gardłowy
2. Migdałki trąbkowe
3. Migdałki podniebienne
4. Migdałek językowy

Znaczenie: ochrona przed czynnikami chorobotwórczymi (bakteriami, wirusami, grzybami i in.).

Zapalenie migdałków to najczęściej efekt zakażenia organizmu bakteriami (paciorkowcami).